کشت وپرورش مارچوبه دردزفول:

مارچوبه یکی ازسبزیجات با ارزش وداروئی است که ازنظراملاح معدنی وویتامین ها ازسایرسبزیجات برتراست.مارچوبه به دوصورت خودرو وپرورش یافته درنقاط مختلف جهان ازجمله ایران وجوددارد.مارچوبه درهرآب وهوایی رشدمی کند اما در مناطقی با آب وهوای  گرم بهتررشدمی کندموفقیت درکشت مارچوبه بیشترمتکی به حرارت خاک است که این شرایط برای کشت مارچوبه دردزفول وجوددارد، کشت وپرورش مارچوبه قبل ازانقلاب درشرکت کشت وصنعت ایران وآمریکا دراراضی شهرستان دزفول بصورت گسترده انجام می شدومحصول تولیدی آن به خارج ازکشورصادرمی شداما این شرکت آمریکایی پس ازچندسال فعالیت درسال 1358منحل گردید. مارچوبه دارای ارزش غذایی واقتصادی بالایی است و یکی ازپردرآمدترین محصولات برای صادرات وارزآوری است. باتوجه به پتانسیل های منطقه وعلاقه مندی کشاورزان جهت کشت این محصول ضرورت داردنسبت به ترویج وکشت مجدد آن اقدام شود.

درانگلیسی به مارچوبه Asparagus گفته می شود.نام علمی آن Asparayus offacinalis L که به خانواده سوسنی ها تعلق دارد. مارچوبه گیاهی علفی وچندساله که دارای ساقه های نرم است که بطورمعمول اسپیر(Spear) نامیده می شود.این گیاه دو پایه بوده که گرده افشانی آن ازطریق حشرات صورت می گیرد.برگ های آن فلسی شکل بوده که ازکنارآنها ساقه هوایی سبزوباریک ودرازبصورت دسته هایی 3تا8 تایی خارج می شود.ریشه آن چندین سال درزمین باقی می ماندولی ساقه به سرماحساس بوده واندام هوایی آن هرسال درزمستان خشک می شودوبهارسال بعدمجددا رشدمی کندمحصول مارچوبه ،ساقه های جوان نیزه ای است که برگها بصورت فلس مانند و تکامل نیافته دراطراف جوانه مشاهده می شود.برداشت محصول ازاوائل اسفند تا اواخرفروردین ماه درخوزستان است. مارچوبه گیاهی دوپایه است وبوته های ماده فقط بذرتولیدمی کنندومحصول ازبوته های نربدست می آید.براساس رنگ جوانه های خوراکی درمارچوبه،به دودسته دارای رنگ سبزوسفیدتقسیم می شوند.درمارچوبه سفیدساقه های جوان هنوزازخاک خارج نشده اندبرداشت می شوندبه همین دلیل رنگ آنهاسفیداست.

مارچوبه یک سبزی فصل خنک است که برای تولیدمحصول نیازبه ساعات سرمایی داردبهترین دمابرای رشدبوته های مارچوبه بین 16تا24 درجه سانتیگراداست.مارچوبه برای جوانه زنی نیازبه آب فراوان داردپس ازسبزشدن گیاه ،آبیاری بسته به فصل ومنطقه تغییرمی کند.برای کشت مارچوبه خاک بایدعمیق ،نفوذپذیربازهکشی خوب باشد. خاک های لومی یاشنی وحاصلخیزبرای کشت مارچوبه مناسب هستند.باتوجه به اینکه  مارچوبه گیاهی چندساله است و مدت زیادی زمین رااشغال می کند بنابراین مدیریت تغذیه پیش ازکاشت وپس ازکاشت بسیارمهم است برای تامین نیازغذایی وبسترمناسب برای کشت مارچوبه خاک باید حاصلخیزوغنی ازهوموس وکود دامی باشد. کودهای شیمیایی نیزبراساس آزمون خاک تامین می شود.مارچوبه گیاهی حساس بوده وقدرت رقابت باعلف های هرزرانداردبنابراین درزمان کاشت درخزانه ودردوره رشدرویشی ومحصول دهی مبارزه باعلف های هرزضروری است وعدم مبارزه باعث کاهش محصول می شود.

رقم  مورداستفاده مارچوبه درایران رقم ماری واشنگتن بوده است  که ازارقام آمریکایی است،. تاریخ کشت مناسب برای مارچوبه در خوزستان نیمه دوم شهریور تا اواخر مهر ماه است.مارچوبه به دوصورت کشت مستقیم بذردرزمین اصلی و بصورت نشاکاری که روش متداول کشت مارچوبه است پرورش داده می شود.میزان بذرمورداستفاده درهردوروش کشت بین1تا2 کیلوگرم در هکتار می باشد. درکشت مستقیم،بعدازآماده سازی زمین،مزرعه باید سرشارازکود دامی باشدسپس باایجاد جوی وپشته که فاصله جوی ها1تا1/5 متراست بذرها را درکف جوی هاکشت می کنیم فاصله بین بوته بعدازسبزشدن 30 سانتی مترباشدکه بوته های اضافی راتنک می کنیم بارشدبوته هاخاک پشته رااطراف گیاه می ریزیم به تدریج باخاک دهی بوته ها،جای جوی هاوپشته هاعوض می شود.

درکشت نشائی بذرها رابصورت خطی درخزانه کشت می کنند ونشاء به مدت یکسال درخزانه نگهداری می شود سپس  درسال دوم انتقال نشاء به مزرعه اصلی صورت می گیرد. دراین روش کشت نیزکودهی مانندکشت مستقیم است.درهنگام انتقال نشاء ها زمین به جوی وپشته مانندکشت مستقیم تبدیل می شود. درسال سوم بدلیل ضعیف بودن ریزوم در خاک درنتیجه ضعیف بودن گیاهان تولیدشده برداشت محصول انجام نمی شود درطول این سال موادغذایی تولیدشده توسط اندامهای هوایی درریزومها ذخیره شده وتولید ریزومهای قوی می کند. شروع برداشت مارچوبه درسال چهارم است ازروی ریزوم جوانه هایی رشد می کند که این جوانه ها برداشت می گردد.برداشت تاسال دوازدهم ادامه دارداماحداکثرتولید درسال های پنجم تاششم است.

 برداشت مارچوبه درایران توسط کارگران وبا استفاده از چاقوی مخصوص انجام می شود ساقه های هوایی خوراکی را از عمق 2 سانتیمتری خاک قطع و برداشت می کنند.سپس آنهارادسته دسته کرده وبرای فروش به بازارعرضه می کنند.میانگین عملکردجهانی حدود 3 تن است.